Polish Prof. Boguslaw Wolniewicz on the Formal Ontology of Situations

Polish Prof. Boguslaw Wolniewicz on the Formal Ontology of Situations



INTRODUCTION
"The theory presented below was developed in an effort to clarify the metaphysics of Wittgenstein's Tractatus. The result obtained, however, is not strictly the formal twin of his variant of Logical Atomism. but something more, general, of which the latter is lust a special case. One might call it an ontology of situations. Some basic ideas of that ontology stern from Stenius Wittgenstein's Tractatus, Oxford, 1968 and Suszko Ontology in the Tractatus of L. Wittgenstein - Notre Dame Journal of Formal Logic, 1968.
Let L be a classic propositional language. Propositions of L are supposed to have their semantic counterparts in the realm of possibility, or as Wittgenstein put it: in logical space. These counterparts are situations, and S is to be the totality of them. The situation described by a proposition a is S(a). With Meinong we call it the objective of a."
From: Boguslaw Wolniewicz - A formal ontology of situations - Studia Logica 41: 381-413 (1982). pp. 381-382.

"Different ontologies adopt different notions of existence as basic. Aristotle's paradigm of existence is given by the equivalence:
(A) to be = to be a substance.
On the other hand, the paradigm of existence adopted in Wittgenstein's Tractatus is given by the parallel equivalence:
(W) to be = to be a fact.
Now, an Aristotelian substance is the denotation of an individual name, whereas a Wittgensteinian fact is the denotation of a true proposition. It seems therefore that the notions of existence derived from these two paradigms should be quite different, and one might readily expect that the metaphysical systems erected upon them will display wide structural discrepancies.
It turns out, however, that in spite of this basic difference there runs between these two systems a deep and striking parallelism. This parallelism is so close indeed that it makes possible the construction of a vocabulary which would transform characteristic propositions of Wittgenstein's ontology into Aristotelian ones, and conversely. To show in some detail the workings of that transformation will be the subject of this paper.
The vocabulary mentioned is based on the following four fundamental correlations:

Aristotle
1) primary substances (substantiae primae)
2) prime matter (materia prima)
3) form (forma)
4) self-subsistence of primary substances (esse per se)

Wittgenstein
1) atomic facts
2) objects
3) confiugration
4) independence of atomic facts

Aristotle's ontology is an ontology of substances, Wittgenstein's ontology is an ontology of facts. But concerning the respective items of each of the pairs (1)-(4) both ontologies lay down conditions which in view of our vocabulary appear to be identical. To show this let us confront, to begin with, the items of pair (1): substances and facts.
(The interpretation of Aristotle adopted in this paper is the standard one, to be found in any competent textbook of the history of philosophy. Therefore, with but one exception, no references to Aristotle's works will be given here.)Relatively to the system involved substances and facts are of the same ontological status. Aristotle's world is the totality of substances (summa rerum), Wittgenstein's world is the totality of facts (die Gesamtheit der Tatsachen). For Aristotle whatever exists in the basic sense of the word is a primary substance, for Wittgenstein - an atomic fact. Moreover, both ontologies are MODAL ones, allowing for different modes of being (modi essendi); and both take as basic the notion of `contingent being' (esse contingens), opposed to necessary being on the one hand, and to the possibility of being on the other. Both substances and facts are entities which actually exist, but might have not existed. The equality of ontological status between substances and facts is corroborated by the circumstance that both are PARTICULARS, there being - as the saying goes - no multiplicity of entities which FALL UNDER them.
Substances and facts stand also in the same relation to the ontological categories of pairs (2) and (3). Both are always COMPOUND entities, a substance consisting of matter and form, and a fact consisting of objects and the way of their configuration. But in neither of the two systems is this compoundness to be understood literally as composition of physically separable parts or pieces. The compoundness (compositio) of a substance consists in its being formed stuff (materia informata), and the compoundness of a fact in its being a configuration of objects.
In view of correlation (4) we have also an equality of relation which a substance bears to other substances, and a fact to other facts. Self-subsistence is the characteristic attribute of primary substances: substantia prima = ens per se. If we take this to mean that each substance exists independently of the existence or non-existence of any other substance we get immediately the exact counterpart of Wittgenstein's principle of logical atomism stating the mutual independence of atomic facts. It should be noted that thus understood the attribute of self-subsistence or independence is a relative one, belonging to a substance - or to a fact - only in virtue of its relation to other substances - or facts.
From a Wittgensteinian point of view Aristotle's substances are not things, but hypostases of facts, and thus their names are not logically proper names, but name-like equivalents of propositions. (By that term we mean roughly either a noun clause of the form `that p', or any symbol which might be regarded as a definitional abbreviation of such clause.) Surely, from the Aristotelian point of view it might be easily retorted here that just the opposite is the case: substances are not `reified' facts, but on the contrary - facts are 'dereified' substances. Without passing judgement on these mutual objections let us note in passing that their symmetric character seems to be itself an additional manifestation of the parallelism discussed."
From: Boguslaw Wolniewicz - A parallelism between Wittgensteinian and Aristotelian ontologies. In Boston studies in the philosophy of science. Vol. IV. Edited by Cohen Robert S. and Wartofsky Marx W. Dordrecht: Reidel Publishing Company 1969. pp. 208-210 (notes omitted).

SELECTED PUBLICATIONS (Works in Polish are not enclosed)
In 1970 Boguslaw Wolniewicz published a Polish translation of Ludwig Wittgenstein Tractatus logico-philosophicus.

A difference between Russell's and Wittgenstein's logical atomism. In Akten des XIV. Internationalen Kongresses für Philosophie. Wien, 2. - 9. September 1968 - Vol. II. Wien: Herder 1968. pp. 263-267Reprinted in: Logic and metaphysics (1999) - pp.193-197

"A note on Black's 'Companion'," Mind 78: 141 (1969).Reprinted in: Logic and metaphysics (1999) - p. 229."It is a mistake to suppose that in Wittgenstein's "Tractatus" the meaning of Urbild has any connexion with that of picture. "

A parallelism between Wittgensteinian and Aristotelian ontologies. In Boston studies in the philosophy of science. Vol. IV. Edited by Cohen Robert S. and Wartofsky Marx W. Dordrecht: Reidel Publishing Company 1969. pp. 208-217Proceedings of the Boston Colloquium for the philosophy of science 1966/1968.Reprinted in: Logic and metaphysics (1999) - pp.198-207

"Four notion of independence," Theoria 36: 161-164 (1970).Reprinted in: Logic and metaphysics (1999) - pp.127-130.WFour (binary) relations of independence I(p,q) between propositions are distinguished: the Wittgensteinian I sub-w, the statistical I sub-s, the modal I sub-m, and the deductive I sub-d. The validity of the following theorem is argued for: I sub-w(p,q) implies I sub-s(p,q) implies I sub-m(p,q) implies Isub-d(p,q). "

Wittgensteinian foundations of non-Fregean logic. In Contemporary East European philosophy. Vol. 3. Edited by D'Angelo Edward, DeGrood David, and Riepe Dale. Bridgeport: Spartacus Books 1971. pp. 231-243

"The notion of fact as a modal operator," Teorema: 59-66 (1972).Reprinted in: Logic and metaphysics (1999) - pp. 218-224"The notion of fact /fp = "it is a fact that p"/ is characterized axiomatically, and the ensuing modal systems shown to be equivalent to tT, S4 and S5 respectively."

Zur Semantik des Satzkalküls: Frege und Wittgenstein. In Der Mensch - Subjekt und Objekt (Festchrift für Adam Schaff). Edited by Borbé Tasso. Wien: Europaverl. 1973. pp.

Sachlage und Elementarsätz. In Wittgenstein and his impact on contemporary thought. Proceedings of the Second International Wittgenstein Symposium, 29th August to 4th September 1977, Kirchberg/Wechsel (Austria). Edited by Leinfellner Elisabeth. Wien: Hölder-Pichler-Tempsky 1977. pp. 174-176

"Objectives of propositions," Bulletin of the Section of Logic 7: 143-147 (1978)."The paper sketches out a semantics for propositions based upon the Wittgensteinian notion of a possible situation. The objective of a proposition is defined as the smallest situation verifying it. Two propositions are assumed to have the same objective iff they are strictly equivalent. Formulas are given which determine the objectives of conjunction and disjunction as functions of the objectives of their components. finally a link with possible-world semantics is established."

"Situations as the reference of propositions," Dialectics and Humanism 5: 171-182 (1978)."The reference of propositions is determined for a class of languages to be called the "Wittgensteinian" ones. A meaningful proposition presents a possible situation. Every consistent conjunction of elementary propositions presents an elementary situation. The smallest elementary situations are the "Sachverhalte"; the greatest are possible worlds. The situation presented by a proposition is to be distinguished from that verifying it, but the greatest situation presented is identical with the smallest verifying. The reference of compound propositions is then determined as a function of their components."

"Les situations comme corrélats semantiques des enoncés," Studia Filozoficzne 2: 27-41 (1978).

Wittgenstein und der Positivismus. In Wittgenstein, the Vienna circle and critical rationalism. Proceedings of the third International Wittgenstein Symposium, 13th to 19th August 1978, Kirchberg am Wechsel (Austria). Edited by Bergehel Hal, Hübner Adolf, and Eckehart Köhler. Wien: Hölder-Pichler-Tempsky 1978. pp. 75-77

"Some formal properties of objectives," Bulletin of the Section of Logic 8: 16-20 (1979)."The objectives of propositions as defined in an earlier paper are shown here to form a distributive lattice."

A Wittgensteinian semantics for propositions. In Intention and intentionality. Essay in honour of G. E. M. Anscombe. Edited by Diamond Cora and Teichman Jenny. Ithaca: Cornell University Press 1979. pp. 165-178"More than once Professor Anscombe has expressed doubt concerning the semantic efficacy of the idea of an 'elementary proposition' as conceived in the Tractatus. Wittgenstein himself eventually discarded it, together with the whole philosophy of language of which it had been an essential part. None the less the idea is still with us, and it seems to cover theoretical potentialities yet to be explored. This paper is a tentative move in that direction.According to Professor Anscombe, (*) Wittgenstein's 'elementary propositions' may be characterized by the following five theses: (1) They are a class of mutually independent propositions.(2) They are essentially positive.(2) They are such that for each of them there are no two ways of being true or false, but only one.(4) They are such that there is in them no distinction between an internal and an external negation.(5) They are concatenations of names, which are absolutely simple signs.We shall not investigate whether this is an adequate axiomatic for the notion under consideration. We suppose it is. In any case it is possible to modify it in one way or another, and for the resulting notion still to preserve a family resemblance with the original idea. One such modification is sketched out below."

"On the lattice of elementary situations," Bulletin of the Section of Logic 9: 115-121 (1980).

"On the verifiers of disjunction," Bulletin of the Section of Logic 9: 57-59 (1980).

"The Boolean algebra of objectives," Bulletin of the Section of Logic 10: 17-23 (1981)."This concludes a series of papers constructing a semantics for propositional languages based on the notion of a possible "situation". Objectives of propositions are the situations described by them. The set of objectives is defined and shown to be a boolean algebra isomorphic to that formed by sets of possible worlds."

"A closure system for elementary situations," Bulletin of the Section of Logic 11: 134-139 (1982).

"On logical space," Bulletin of the Section of Logic 11: 84-88 (1982).

"Ludwig Fleck and Polish philosophy," Dialectics and Humanism 9: 25-28 (1982).

"A formal ontology of situations," Studia Logica 41: 381-413 (1982)."A generalized Wittgensteinian semantics for propositional languages is presented, based on a lattice of elementary situations. Of these, maximal ones are possible worlds, constituting a logical space; minimal ones are logical atoms, partitioned into its dimensions. A verifier of a proposition is an elementary situation such that if real it makes true. The reference (or objective) of a proposition is a situation, which is the set of all its minimal verifiers. (Maximal ones constitute its locus.) Situations are shown to form a Boolean algebra, and the Boolean set algebra of loci is its representation. Wittgenstein's is a special case, admitting binary dimensions only."Contents:0. Preliminaries; 1. Elementary Situations1.1.The Axioms; 1.2.Some Consequences; 1.3. W-Independence; 1.4.States of Affairs;2. Sets of Elementary Situations2.1.The Semigroup of SE"-Sets; 2.2.The Lattice of Minimal SE"-Sets; 2.3.Q-Spaces and V-Sets; 2.4.V-Equivalence and Q-Equivalence; 2.4.V-Classes and V-Sets;3. Objectives of Propositions3.1. Verifiers of Propositions; 3.2. Verifying and Forcing; 3.3. Situations and Logical Loci; 3.4. Loci and Objectives of Compound Propositions 3.5. The Boolean Algebra of Situations;4. References

"Truth arguments and independence," Bulletin of the Section of Logic 12: 21-28 (1983).

"Logical space and metaphysical systems," Studia Logica 42: 269-284 (1983)."The paper applies the theory presented in "A formal ontology of situations" (Studia Logica, vol. 41 (1982), no. 4) to obtain a typology of metaphysical systems by interpreting them as different ontologies of situations.Four are treated in some detail: Hume's diachronic atomism, Laplacean determinism, Hume's synchronic atomism, and Wittgenstein's logical atomism. Moreover, the relation of that theory to the "situation semantics" of Perry and Barwise is discussed."

"An algebra of subsets for join-semilatttices with unit," Bulletin of the Section of Logic 13: 21-24 (1984).

"A topology for logical space," Bulletin of the Section of Logic 13: 255-259 (1984).

"Suszko: a reminiscence," Studia Logica 43: 317-321 (1984).Reprinted in: Logic and metaphysics (1999) - pp.302-306

"Die Grundwerte einer wissenschaftlichen Weltauffassaung," Conceptus 19: 3-8 (1985)."The scientific world-view is one of the fundamentals of our culture. It can be characterized in part by its specific system of values. A world-view is regarded as a scientific one if "truth" is one of its primary values, that is, as a value which is not a means, but an end in itself. Truth is served in particular by the two instrumental values of conceptual clarity and openness to critique. Their standing is (at present) low, for two reasons. (1) Unclear thinking not only promotes social idols; its consequences are also often difficult to see clearly and immediately. (2) In any case truth is of no interest (in a biological sense) to human beings; therefore, critique can at best be a socially tolerated activity. On the other hand, truth is not only a value, but also a force which in the long run cannot be held back; this fact gives some hope to adherents of the scientific world-view. "

"Discreteness of logical space," Bulletin of the Section of Logic 15: 132-136 (1986).

"Entailments and independence in join-semilattices," Bulletin of the Section of Logic 18: 2-5 (1989)."The paper generalizes Wittgenstein's notion of independence. in a join-semilattice of elementary situations the atoms are the Sachverhalte, and maximal ideals are possible worlds. A subset of that semilattice is independent iff it is free of "ontic ties". This is shown to be equivalent to independence in von Neumann's sense."

"On atomic join-semilattices," Bulletin of the Section of Logic 18: 105-111 (1989).Reprinted in: Logic and metaphysics (1999) - pp. 307-312.
The essence of Logical Atomism: Hume and Wittgenstein. In Wittgenstein. Eine Neubewertung. Akten 14. Internationale Wittgenstein-Symposium. Vol. 1. Wien: Hölder-Pichler-Tempsky 1990. pp. 106-111

"A question about join-semilattices," Bulletin of the Section of Logic: 108 (1990).

Concerning reism in Kotarbinski. In Kotarbinski: logic. semantics and ontology. Edited by Wolenski Jan. Dordrecht: Kluwer 1990. pp. 199-204Reprinted in: Logic and metaphysics (1999) - pp.265-271

Elzenberg's logic of values. In Logic counts. Edited by Zarnecka-Bialy Ewa. Dordrecht: Kluwe 1990. pp. 63-70Reprinted in: Logic and metaphysics (1999) - pp. 286-292 (with the title: Elzenberg's axiology""1. Values are what our value-Judgements refer to, and the passing of Judgements is one of our vital activities, like sleeping and breathing. We constantly appraise things as good or bad, pretty or ugly, as noble or base, well-made or misshapen. No wonder that both the act of appraisal and that which it refers to - i.e. the real or spurious values - have been always the source of philosophical reflexion. In systematic form such reflexion is what we call axiology.In Polish philosophy it was Henryk Elzenberg (1887-1967) who reflected upon matters of axiology most deeply and incisively.(...)3. Leibniz had said somewhere: "There are two mazes in which the human mind is most likely to get lost: one is the concept of continuity, the other is that of liberty". This admits of generalization: all concepts are mazes, viz mazes of logical relations between the propositions that involve them.One such maze is the concept of 'value'. Possibly, it is even the same as one of the two mentioned by Leibniz, only entered - so to say - by another door. For it would be in full accord with Elzenberg's position - and with that of Kant too - to adopt the following characteristic: values are what controls the actions of free agents. Thus the concepts of value and of liberty should constitute one conceptual maze, or - which comes to the same - two mazes communicating with each other.To get a survey of such logical maze the first thing is to fix the ontological category of the concept in question. Thus, in our case, we ask what kind of entities are those 'values' supposed to be. (Ontological categories are the most general classes of entities, the summa genera A term even more general has to cover literally everything: like 'entity' or 'something'. For everything is an entity, just as everything is a something.)Different ontologies admit different sets of categories. The categories most frequently referred to are those of 'objects', 'properties', and 'relations'; the more exotic ones are those of an 'event', a 'set', a 'function', or a 'situation'. One point, however, is of paramount importance: the categories admitted In one ontology have to be mutually disjoint". p. 63; 66.

"A sequel to Hawranek/Zygmunt," Bulletin of the Section of Logic 20: 143-144 (1991).

Needs and value. In Logic and ethics. Edited by Geach Peter. Dordrecht: Kluwer 1991. pp.

On the discontinuity of Wittgenstein's philosophy. In Peter Geach: philosophical encounters. Edited by Lewis Harry. Dordrecht: Kluwer 1991. pp. 77-81Reprinted in: Logic and metaphysics (1999) - pp. 13-17.

"A question of logic in the philosophy of religion," Bulletin of the Section of Logic 22: 33-36 (1993).

On the synthetic a priori. In Philosophical logic in Poland. Edited by Wolenski Jan. Dordrecht: Kluwer 1994. pp. 327-336

Logic and metaphysics. Studies in Wittgenstein's ontology of facts. Warsaw: Polskie Towarzystwo Semiotyczne 1999.Contents: Preface 11; Discontinuity of Wittgenstein's philosophy 13; 1. Elementary situations as a lattice of finite length 19; Elementary situations as a semilattice 73; 3. Independence 127; 4. Elementary situations generalized 137; 5. Auxiliary studies 193; 5.1 The Logical Atomisms of Russell and Wittgenstein 193; 5.2 A parallelism between Wittgenstein and Aristotle 198; 5.3 Frege's semantics 207; 5.4. The notion of fact as a modal operator 218; 5.5 "Tractatus" 5.541 - 5.542 224; 5.6 History of the concept of a Situation 229; 6. Offshoots 243 6.1 Languages and codes 243; 6.2 Logic and hermeneutics 254; 6.3 Kotarbinski's Reism 265; 6.4 On Bayle's critique of theodicy 271; 6.5 Elzenberg's axiology 286; 6.6 Needs and values 293; 6.7 Suszko: a reminiscence 302; Supplements 307; Indices: Index of subjects 317; Index of names 326; Index of Tractatus references 329.

"Atoms in semantic frames," Logica Trianguli 4: 69-86 (2000)."Elaborating on Wittgenstein's ontology of facts, semantic frames are described axiomatically as based on the notion of an elementary situation being the verifier of a proposition. Conditions are investigated then for suchframes to be atomic, i.e. to have lattice-theoretic counterparts of his "Sachverhalte"."

"Extending atomistic frames," Logica Trianguli 5 (2001)."A "semantic frame" is bounded join-semilattice of elementary situations, with its maximal ideals to represent possible worlds and mapped into the complete sets of propositions determined by a given abstract logic (L, Cn). A frame is Humean if the elementary situations are separated by its possible worlds, and it is atomistic if the semilattice is so. One frame is the extension of another if the latter is an {0,1}-subsemilattice of the former satisfying certain conditions discussed."

Tractatus 5.541 - 5.542. In Satz un Sachverhalt. Edited by Neumaier Otto. Sankt Augustin: Academia Verlag 2001. pp. 185-190"In Wittgenstein's "Tractatus", thesis 5 is the Principle of Extensionality: all propositions are truth-functions of their clauses. This, however, has been often thrown into doubt. There are - it is said - compound propositions whose truth-value does not depend on that of their clauses. The usual example given are the so-called intensional contexts, like "John thinks that p", or "John says that p". And indeed, the truth-value of "p" is patently immaterial here to that of the whole proposition which it is part of.Wittgenstein's retort are the following much discussed theses, adduced here in a translation of our own:5.54 In the general propositional form, propositions occur in one another only as bases of truth-operations.5.541 At first sight it seems that a proposition might occur in another also in a different way.Particularly in certain propositional forms of psychology, like "A believes that p is the case", "A thinks p", etc.For taken superficially, proposition p seems here to stand to the object A in some sort of relation.(And in modem epistemology - Russell, Moore, etc. - these have actually been construed that way.)5.542 However, "A believes that p", "A thinks p", "A says p" are clearly of the form " 'p' says p "; and this is not correlating a fact with an object, but a correlation of facts by correlating their objects.The objection is met here in two steps. Firstly, it is pointed out that a proposition of the form "John says that p" is actually of the form "'p' says that p". The idea is this: the proposition "John says that Jill has a cat" means: John produces the sentence "Jill has a cat", the latter saying by itself that Jill has a cat. In such a way propositions get independent of the persons producing them, and communicate some objective content. It is surely not by John's looks that we come to know about Jill's cat, but merely by his words. Whom they stem from, is irrelevant.In his second step Wittgenstein follows Frege's interpretation of indirect speech, but with modifications. He points out that the formula " 'p' says that p " is equivalent to some compound proposition in which neither the proposition "p" as a syntactic unit, nor anything equivalent to it, does occur although there occur all the logically relevant constituents of "p" separately.(...)The distinction between abstract and concrete states of affairs is not drawn explicitly in the "Tractatus". But it fits well thesis 5.156, if we expand that thesis by a few words of comment, added here in brackets:5.156(d) A proposition may well be en incomplete image of a particular (concrete) situation, but it is always the complete image (of an abstract one).The circumstance that in 5.156 not "states of affairs", but "situations" are mentioned, is of no consequence in our context. We assume that states of affairs are just atomic situations, and so the distinction between "concrete" and "abstract" applies to both."

"Extending atomistic frames: part II," Logica Trianguli 6: 69-88 (2003)."The paper concludes an earlier one (Logica Trianguli, 5) on extensions of atomistic semantic frames. Three kinds of extension are considered: the adjunctive, the conjunctive, and the disjunctive one. Some theorems are proved on extending "Humean" frames, i.e. such that the elementary situations constituting their universa are separated by the maximally coherent sets of them ("realizations")."

"On a minimality condition," Bulletin of the Section of Logic 34: 227-228 (2005).


Alex BajanRAQport Inc.2004 North Monroe StreetArlington Virginia 22207Washington DC AreaUSATEL: 703-528-0114TEL2: 703-652-0993FAX: 202-318-4021sms/cell T-mobile: 703-485-6619EMAIL: office@raqport.comor alex@raqport.comWEB SITE: http://raqport.com

Thats just small amount of Polish scientists.

Thats just small amount of Polish scientists.

Banach, Stefan (1892-1945), born in Krakow, Poland. He was a mathematician, developed the major concepts and theorems of functional analysis; the term Banach Space is known to every mathematician in the world. He published 58 works of fundamental importance. He was also a professor at the University of Lvov.

Banachiewicz, Tadeusz (1882-1954), astronomer, mathematician and geodesist. He established a mathematical method for calculating the orbits of heavenly bodies, known as the Cracovian Calculus. He also developed and applied the chronokinematographic method for observation of Sun eclipse. He wrote over 230 scientific works.

Bialobrzeski, Czeslaw (1878-1953), physicist. He was the first to take account of the influence of radiation pressure on stellar equilibrium.

Biernacki, Edmund (1866-1911), physician. He was the first one to note a relationship between the rate of disappearance of the red corpuscles in a human blood sample and the general condition of the organism. This method, known as the Biernacki Reaction, is universally practised in all laboratories in the world.

Biezanko, Czeslaw (1895-1986), established the generic classification of butterflies; two butterflies families were named after him; eleven entomologic species bear his name.

Boguski, Jozef (1853-1933), chemist; pioneer in chemical kinetics. He formulated the “Boguski Rule” concerning the dissolution of solids in liquids.

Bryla, Stefan (1886-1943), a construction engineer and welding pioneer. He was the author of basic methods of welding steel structures. In 1927, he built the first welded road bridge in the world. He also designed a high rise building called Prudential in Warsaw in 1932. He was executed by the Nazis in Warsaw in 1943.

Burzynski, Stanislaw (1943-) born in Lublin, Poland. His main scientific accomplishments include discovery of antineoplastons and formulation of theory of biochemical defense system against cancer; invention of new treatment for cancer, AIDS, viral infection, autoimmune diseases, neurofibromatosis and Parkinson’s disease. Dr. Burzynski obtained approval of 49 patents for his inventions and is author and co-author of 169 scientific publications.

Celinski, Zdzislaw (1847-1929), engineer, constructor of the railway Buenos Aires-Santa Fe and of the Port Gualeguaychu. Explorer of Mato Grosso and Gran Chaco.

Charpak, George (1924-), the Nobel Prize winner in 1992, for the invention and development of particle detectors, the multiwire proportional chamber.

Copernicus, Nicolas (1473-1543), Mikolaj Kopernik, outstanding astronomer, born in Torun, Poland. He developed the theory that Earth and other planets move around the Sun.

Curie-Sklodowska, Maria (1867-1934), famous physicist, twice a winner of the Nobel Prize in 1903 and in 1911. Together with her husband Pierre Curie she discovered radioactive polonium and radium in 1898. Maria Sklodowska-Curie was the first woman awarded the Nobel Prize for physics; Her daughter, Irene, also received the Nobel Prize in Chemistry in 1935.

Cybulski, Napoleon (1854-1919), pioneer of the science of neurophysiology. In 1897, he announced his discovery of a mysterious substance secreted by the adrenal cortex and influencing blood pressure. This substance, named adrenalin, was the first hormone to be discovered.

Czekanowski, Aleksander (1833-1876) He was a geologist, geographer – explorer of North-Eastern regions of Asia. He worked in Siberia and Asia where The Mountains of Czekanowski bear his name (long 320 kilometers and high 529 meters).

Danysz, Jan Kazimierz (1884-1914), physicist; student of Maria Sklodowska-Curie. He created a first spectrometer beta and also discovered the methods of studying beta rays in the magnetic field.

Danysz, Marian (1909-1983), In 1952, he co-discovered with J. Pniewski a new kind of matter, an atom nucleus, which alongside a proton and neutron contains a third particle: the lambda hyperon. Ten years later, they obtained a hyper-nucleus in excited state, and the following year a hyper-nucleus with two lambda hyperons.

Domeyko, Ignacy (1802-1889), geologist; discovered a few until then unknown minerals. He was the father of Chilean mining industry and a president of University of Santiago. Domeyko produced the first geological map of Chile. He was also the Rector of University of Santiago during 1867-1883.

Drzewiecki, Stefan (1844-1938), pioneer airplane constructor. At first interested in submarines, he then studied the flying behavior of birds and developed the propeller theory. His disertation, “Theorie generale de l’helice” (1920), was honored by the French Academy of Science as a fundamental work in the development of modern propellers.

Fajans, Kazimierz (1887-1975), physico-chemist, professor at the University of Michigan, pioneer of radiochemistry. He discovered, together with O. Goring, a new element protactinium, and parallel to F. Soddy – a basic principle of radioactive decay, known as Soddy-Fajans rule.

Funk, Kazimierz (1884-1967) He was a Polish biochemist who mainly worked in the US. He was a creator of word “vitamins” in 1912. He also created the hypothesis, that later became theory: undertaking the amount of vitamins can cause different diseases such as beri-beri, pelagry.

Goeppert-Mayer Maria (1906-1972), physicist, who independently developed theory of structure of atomic nuclei. The Nobel Prize winner in 1963 in Physics for studies on nuclear shell structure. She was a professor at the University of California. Her works include Statistical Mechanics and Elementary Theory of Nuclear Shell Structure.

Groszkowski, Janusz (1898-1984), President of the Polish Academy of Sciences (1962-1972); discovered a new method of high-vacuum measurements and invented the JG vacuometer. He developed the most important research into certain fields of electronics and radio-engineering. He also devised a method of analyzing non-linear electric oscillations, known as the “Groszkowski method of harmonious oscillations”. Before the World War II, he published the first summary of the problems connected with cathode tubes.

Gzowski, Kazimierz (1813-1898), construction engineer of Polish descent. His company built the Grand Trunk Railway from Toronto to Sarnia (1853-57), and also the international bridge across the Niagara River at Fort Erie in 1873. He founded the Canadian Society of Civil Engineers in 1887.

Heweliusz, Jan (1611-1687), born in Gdansk, Poland. He was an outstanding astronomer who published the earliest exact maps of the moon. He made the most complete catalog of his time containing 1,564 stars. He was the first to conceive the possibility of a multiple-stage rocket and of rocket batteries. He was a member of prestigious international scientific organizations; he also wrote numerous works.

Hirszfeld, Ludwik (1884-1954), born in Warsaw, Poland. He was a professor of microbiology and immunology; established the foundation of knowledge of human blood types. He also introduced the new cholera vaccination while he had worked in Serbia. His works include the edition of first Polish medical periodical that dealt with experimental medicine. After War World II, he co-organized the Maria Sklodowska-Curie University in Lublin, where he taught.

Hoene-Wronski, Jozef (1776-1853), philosopher and scientist. He was devoted to such diverse disciplines as philosophy, mathematics, economics and politics. He tried to explain the aspects of all human activities. He also participated in the Kosciuszko Insurrection.

Hoffmann, Roald (1937-), born in Zloczow, Poland. A chemist educated in the US; the Nobel Prize winner in 1981 for the “application of molecular orbital theory to chemical reactions.” Together with Robert Woodward formulated the Woodward-Hoffman Rules of Orbital Symestry. In 1962 he received his doctorate from Harvard University. He worked on the electronic structure of stable and unstable molecules. He developed the extended Huckel method, “a molecular orbital scheme which allowed the calculation of the approximate electronic structure of molecules.” His second major contribution was “a two-pronged exploration of the electronic structure of transition sites and intermediates in organic reactions.”

Infeld, Leopold (1898-1968), physicist; Rockerfeller fellow at the Cambridge University. He was interested in the theory of relativity. He worked together with A. Einstein at Princeton University. These two scientists co-formulated the equation describing star movements. He was awarded the doctorate at the Jagiellonian University. He worked as a professor at the Toronto University.

Jelski Konstanty (1837-1896), ornithologist, discovered about sixty new species of birds. His specimens are displayed in Museum of Lima, Paris, Warsaw, and other European capitals.
Kaliski, Sylwester, scientist; developed the theory of connected magneto-thermo-mechanic fields. A group of scientists from the Military Technical Academy headed by Kaliski in collaboration with scientists from the Institute of Nuclear research obtained – with the help of a laser beam and a “Focus’ type system – a plasma temperature of several tens of millions of degrees Centigrade, i.e. a temperature at which thermonuclear microsynthesis occurs with the isolation of the neutrons of the synthesis. This result brought Polish science into the mainstream of world research as regards new, cheap sources of energy for the future.

Konorski, Jerzy (1903-1973), biologist; pupil of Ivan Pavlov. He introduced a new direction of research and established new theories concerning the physiology of the brain. He also explained the mechanism of acquired reflexes, known as secondary conditioned reflexes.

Kostanecki, Stanislaw (1860-1910), born in Myszakow, Poland. He was an organic chemist who pioneered in vegetable dye chemistry. In 1896, he developed the theory of dyes and studied the natural vegetable dyes. Among his many students were famous scientists Kazimierz Funk and W. Lampe.

Krwawicz, Tadeusz (1910-), ophthalmologist. He was the inventor of tool for removal of cataract. He also discovered new methods of eye cryosurgery and cryotherapy. The Krwawicz method consists in rapid freezing of the tissue to be operated on.

Las, Wanda, physicist; author of twenty scholarly papers; took part in Manhattan Project (the code-name for the US effort during World War II to produce the atomic bomb).

Lojasiewicz, Stanislaw, mathematician. At the end of the fifties, he solved the problem of distribution division by analytical functions. Its solution opened the road to important results in the new theory of partial differential equations. The method established by Lojasiewicz led him to advance the theory of semi-analytical sets, which opened an important chapter in modern analysis.

Lukasiewicz, Ignacy (1822-1882), inventor, developed a product called “nafta” kerosene (1852); invented the petroleum lamp, established the world’s first oil “mine” in Bobrka near Krosno (1854) and built the first refinery in Ulaszowice near Jaslo. He replaced hand mining with drilling machinery and steam power.

Lukasiewicz, Jan (1878-1946), logician; professor and Rector of Warsaw University. As an author of “Polish notion,” he became the founder of the “new triple logics” and member of Lvov-Warsaw school of mathematical logic. He made a number of original contributions to its methodology, of which the most important was his critical study of contradictions in Aristotle’s philosophy. Lukasiewicz also dealt with the theory of probability.


Malinowski, Ernest (1818-1899), born in Seweryny, Poland. He constructed the TransAndean Railroad in Peru, the highest in the world (4,768 meters above the sea level); this work also involved construction of a few dozen of mountain tunnels and inter-mountain bridges.

Michelson, Albert Abraham (1852-1931), physicist, who developed a theory of relativity. He was born in Strzelno, Poland. He invented an interferometer for measuring distances by means of the length of light waves; measured a meter on terms of the wave of cadmium light. This experiment showed that there is no absolute motion of the earth relative to an ether. He was awarded the Nobel Prize in physics in 1907.

Modjeski, Ralph (1861-1940), engineer, who constructed the Delaware River Bridge from Philadelphia to Camden, N. J., which was in 1926 the longest suspension bridge in the world. He also built the Trans-Bay Bridge in San Francisco. He was a son of a world famous actress Helena Modjeska (Modrzejewska).

Moscicki, Ignacy (1867-1946), a scientist and President of Poland during 1926-1939. He was the inventor of nitrogen acid production from the atmosphere. He also invented a new method of concentrating nitrogen acid and sulfuric acid. Moscicki established a big chemical plant to produce nitric acids from ammonia.

Nencki, Marceli (1847-1901), a medical doctor and chemist physiologist. He discovered the therapeutic agent – salol and bacteria, which are capable of subsisting in the anaerobic atmosphere. He also found that the synthesis of urea in the organism takes place in the liver.

Ochorowicz, Julian, (1850-1917), engineer, physician, psychologist, and philosopher. In 1878, Kosmos, a Lvov periodical, published his article, in which the future technique of transmitting moving pictures was correctly forecast. Therefore, Ochorowicz can be said to have been one of the first to conceive the idea of television.

Olszewski, Karol (1846-1915), chemist, physicist and expert of low temperatures; the first scholar who liquefied nitrogen and oxygen; he also discovered a method of hydrogen liquefaction and constructed machinery for that purpose, which enabled him to reach the then-lowest world temperature, –225 C.

Orlicz, Wladyslaw (1903-), mathematician; author of a new space in functional analysis known as “Orlicz space”.

Jakub Parnas (1884-1949), biochemist. He was the first to introduce the isotope method in the study of changes in phosphorus compounds in the organism.

Proszynski, Kazimierz (1875-1945), inventor. In 1894, he built one of the first cinema cameras in the world. This pleograph, or apparatus for taking photographs and projecting pictures, was built before the Lumiere Brothers lodged their patent. Proszynski also made the first pocket film-camera and devised a method of synchronizing sound and film tracks. He died in the Nazi concentration camp of Mauthausen in 1945.

Rostafinski, Jozef (1850-1928), cytologist. He discovered the phenomenon of merogony – developement of the egg, or fragment of it, without the nucleus and artificially inseminate – and myxomycete taxonomy.

Rudnicki, Konrad, astronomer. He discovered several super-nova stars – one, found between two galaxies, was the first such discovery to be made in the history of astronomy – and has had a comet named after him. He also advanced a new hypothesis on the structure of galactic clusters.



Sedziwoj, Michal (1566-1636), famous Polish alchemist. He was the first man in history of chemistry to describe oxygen – “the food of life, which exists in the air”. He advanced the theory of combustion and breathing.

Sendzimir, Tadeusz (1894-1989), Polish scientist. He was an inventor of new methods of cold and hot rolling of steel. In 1939, he moved to the US. Sendzimir was a recipient of an Honorary Degree from the University of Mining and Metallurgy.
Siemienowicz, Kazimierz, 17-century deputy of the Polish Royal Artillery; may be considered a precursor of space flight. His ideas seemed amazing at the time: he was the first to conceive the possibility of a multiple-stage rocket and of rocket batteries.
Sierpinski, Waclaw (1882-1969), mathematician. He was a father of the famous Polish School of Mathematics. His most important works are in the area of set theory, point set topology and number theory. He was also the founder of the world famous mathematical journals of that time (1920): Fundamenta Mathematicae and Acta Arithmetica.

Smoluchowski, Marian (1872-1917) physicist and professor of universities of Lvov and Krakow. In 1906, independently of Einstein, he established a correct hypothesis on the theory of Brownian movement. His studies on thermodynamic fluctuation, i.e. on random condensation and the dilution of matter in gases, confirmed the theory of the existance of atoms and particles, which was still being questioned at the time.

Sniadecki, Jan (1756-1830), greatest Polish mathematician and astronomer at the turn of the 18th century. He published many works, including his observations on recently discovered planetoids. His observations, contained in O rachunku losow (On the Calculation of Chances, 1817) on the possibilities of a theory of probability, were of a pioneer nature.

Stern, Abraham (1769-1842), scientist. In 1817, he demonstrated the “first calculating machine in the world which could perform the four basic arithmetical processes and extract roots”. He named it the arithometre. Stern also built a harvester and thresher, as well as various measuring instruments of strikingly novel design.

Strzelecki, Pawel Edmund (1797-1873), geographer, geologist, member of the Royal Society, explorer and discoverer of mineral layers (minas gerais), Indian culture researcher. He contributed to early Australian history. Thanks to him, many Australian places have Polish names, such as Kosciuszko Mountain in Australian Alps.

Swietoslawski, Wojciech (1881-1968), physico-chemist, father of termochemistry. He designed a microcalorimeter and various other types of calorimeters. He also was a founder of ebullioscopy. Swietoslawski was a candidate for the Nobel Prize award before the World War II for his sensational work on the theory of liquid-steam balance systems and on problems of the distillation of carbon compounds.

Szczepanik, Jan (1872-1926), inventor; sometimes called the “Polish Edison”. Szczepanik patented many important inventions which were of use in textile machinery, electric television, color photography and films, and devised a method for the optical registration of sound.

Tarski, Alfred (1901-1983), mathematician and logician; his famous theorem, established jointly with S. Banach, on the decomposition of the sphere, as well as his theory of inaccessible cardinals, have a definite bearing on the epistemology of mathematics.

Ulam, Stanislaw, Marcin (1909-1984), an American nuclear scholar born in Poland; known for his activities in Manhattan Project (1942-1947) that lead to the creation of nuclear weapons in Los Alamos. He solved he problem of how to initiate fusion in the hydrogen bomb. The plan Orion was proposed by Ulam for nuclear propulsion of space vehicles. He also worked as a professor at Harvard University.

Wasiutynski, Aleksander (1859-1944), expert on rail communications. He introduced modern methods of track laying. He also devised a theory on the strength of railway tracks.
Wolfke, Mieczyslaw (1883-1947), physicist. Together with W. H. Keesom, Wolfke discovered helium II. He also established the theoretical principles of holography, long before Denis Gabor.

Wolszczan, Alexander (1946-), astronomer, who first discovered an extrasolar planet.

Wroblewski, Zygmunt (1845-1888), physicist; he researched the phenomena of gas diffusion in liquids and solids. Of special importance was his research in the field of low temperatures. Together with K. Olszewski, he liquefied oxygen and nitrogen; he also solidified carbon dioxide and alcohol and discovered a critical formula for stabilizing hydrogen molecules.

Funk, Kazimierz (1884-1967)

Funk, Kazimierz (1884-1967), born in Warsaw. He was a Polish biochemist who mainly worked in the US. He was a creator of word “vitamins” in 1912. He also created the hypothesis, that later became theory: undertaking the amount of vitamins can cause different diseases such as beri-beri, pelagry. Funk also worked on sex hormones, and he isolated tobacco acid. He was awarded the degree of Doctor of Philosophy from the University of Bern, Switzerland. In 1933, he published his first report on the discovery of vitamins.
Funk, Kazimierz (1884-1967)
Biografia:
Urodził się 23 lutego 1884 w Warszawie. Podjął studia biologiczne w Genewie i chemiczne na Uniwersytecie Berneńskim zakończone doktoratem (prowadził tam badania nad syntezą estrogenu – hormonu płciowego). Pracował w zakładzie biochemii w Instytucie Pasteura w Paryżu (gdzie zrealizował większość swoich prac badawczych), na Uniwersytecie Berlińskim, zaś w Londynie w Instytucie Lister. W 1911 roku wyodrębnił witaminę B1 (tiaminy) z otrębów ryżowych i opublikowanie prace „Badania nad przyczyną beri-beri” oraz „Chemiczny charakter związku, który leczy zapalenie wielonerwowe ptaków, wywołane dietą zawierającą polerowany ryż”, zaś rok później w artykule „Etiologia chorób wywołanych niedoborem ...” pierwszy raz użył terminu „witamina”. W związku z wybuchem wojny przeniósł się do Nowego Jorku, gdzie w 1920 roku otrzymał obywatelstwo. Praca nad koncentratami witaminowymi. Trzy lata później uzyskał grant z Fundacji Rockefellera, wrócił do Polski i rozpoczął pracę w Państwowym Instytucie Higieny w Warszawie. Prowadził prace m.in. nad wyizolowaniem hormonu - insuliny. Badał wpływ witaminy B1 na przemianę węglowodanową i zajmował się badaniem kwasu nikotynowego. W 1927 roku przeniósł się do Francji, gdzie pracował dla jednej z firm farmaceutycznych, a następnie na własny rachunek w wybudowanym w tym celu ośrodku w Rueil-Malmaison na przedmieściach Paryża. W roku 1936 podpisał kontrakt z Vitamin Corporation w Nowym Jorku. Ostatecznie przeprowadził się do Stanów Zjednoczonych. W ostatnim okresie życia Funk zajmował się badaniem przyczyn raka. W 1947 roku dla uczczenia osiągnięć naukowych polskiego biochemika została utworzona w Nowym Jorku przy West Street 64-th Fundacja Funka dla Badań Medycznych (The Funk Foundation for Medical Research). Zmarł 19 stycznia 1967 w Albany w USA.

Opis pracy naukowej:
Kazimierz Funk całe życie podporządkował żmudnej pracy naukowo-badawczej. Funk był tym uczonym, który w 1911 otrzymał po raz pierwszy bardzo czynną biologicznie mieszankę i zaproponował dla związków tego typu nazwę „witaminy” (łac. vita – „życie” i amine – „związki zawierające azot”). Ogłosił w czasopiśmie angielskim wyniki prowadzonych na ptakach badań dotyczących wyizolowania substancji chemicznych (koncentratu) z otrąb ryżowych, za pomocą których likwidował u ptaków objawy choroby beri-beri, występującej masowo wśród ludzi. Substancje te Funk nazwał „witaminami”, podkreślając tym samym ich ogromne znaczenie dla zachowania życia, a nowo odkryty związek - witaminą B, nie przypuszczając, że jest to związek złożony, tworzący całą grupę witamin B. Odkrycie witaminy B1 stało się bodźcem do dalszych poszukiwań czynników przeciwko innym chorobom związanym z niedoborami w pożywieniu. Odkryto przyczyny gnilca (szkorbutu), krzywicy, kurzej ślepoty, pewnych typów niedokrwistości. Od tego czasu nazwa „witaminy” przyjęła się na całym świecie i obejmuje wszystkie dotychczas odkryte witaminy. Odkrycie witamin i wyjaśnienie ich znaczenia dla żywych organizmów wiąże się ściśle z rozwojem nauki o żywieniu. Funk Swoimi badaniami zrewolucjonizował wiele gałęzi medycyny, począwszy od onkologii (poszukiwał przyczyn gwałtownego rozrostu tkanki nowotworowej) przez diabetologię (prowadził badania nad wyodrębnieniem insuliny, hormonu odpowiadającego za regulację rozkładu węglowodorów) po witaminologię, za której twórcę jest powszechnie uznany. Jako dyrektor wydziału biochemii w Państwowym Instytucie Higieny w Warszawie, przekształcił go w ważne centrum badawcze. Razem ze sztabem asystentów rozpoczął badania nad hormonami insulinowymi i witaminami. Pracował dla firm farmaceutycznych we Francji i Stanach Zjednoczonych. Jest autorem kilkuset publikacji naukowych.

Cytat:
”Witaminy są niezbędne do czynności życiowych każdej żywej komórki zwierzęcej czy roślinnej.”
Kazimierz Funk (urodzony 23 lutego 1884 w Warszawie - zmarł 19 stycznia 1967 w Nowym Jorku) - amerykański biochemik polskiego pochodzenia, twórca nauki o witaminach.

W 1900 ukończył gimnazjum w Warszawie, po czym wyjechał do Szwajcarii. Studiował tam biologię i chemię. W 1904 pod kierownictwem profesora S. Kostaneckiego przeprowadził przewód doktorski. W następnych latach pracował w Instytucie Pasteura w Paryżu, na Uniwersytecie Berlińskim i w Wielkiej Brytanii (prowadził badania nad przyczyna nieznanej wcześniej choroby beri-beri). Odkrył i wyodrębnił z otrębów ryżowych pierwszą witaminę B1. Jego badania pozwolily wykryć obecność tej witaminy w rozmaitych pokarmach, m.in. w drożdżach, mleku i mózgu wołowym. Funk jest autorem terminu "witamina", który wprowadził w 1912 roku. Zajmował się leczeniem chorych na awitaminozy. Przewidywał, że brak witamin może powodować inne choroby: krzywicę, szkorbut, pelagrę. Większość swoich prac badawczych zrealizował w Instytucie Pasteura w Paryżu. W czasie I wojny światowej przeniósł się do Stanów Zjednoczonych, gdzie prowadził badania nad wykorzystaniem witamin do celow leczniczych. W 1923 wrócił do Polski. W latach 1923-1928 kierował oddziałem biochemii Państwowego Zakładu Higieny w Warszawie, pracował w Warszawie m.in. nad wyizolowaniem hormonu - insuliny. Badał wpływ witaminy B1 na przemianę węglowodanową i zajmował się badaniem kwasu nikotynowego. W 1928 wyjechał do Paryża, gdzie prowadził badania nad hormonami. W 1939, po wybuchu II wojny światowej, wyemigrował do Stanów Zjednoczonych, gdzie pozostał do końca życia. W ostatnim okresie życia Funk zajmował się badaniem przyczyn raka.
Jest autorem kilkuset publikacji naukowych. Zmarł w Nowym Jorku w wieku 83 lat.

Olszewski, Karol (1846-1915) Karol Olszewski (1846-1915) first scholar who liquefied nitrogen and oxygen.

Karol Olszewski

Karol Olszewski (1846-1915) first scholar who liquefied nitrogen and oxygen.

Chemist, physicist and expert of low temperatures; the first scholar who liquefied nitrogen and oxygen; he also discovered a method of hydrogen liquefaction and constructed machinery for that purpose, which enabled him to reach the then-lowest world temperature, -225 C.

Karol is an alumni of Jagiellonian University, as is Nicolaus Copernicus and Pope John Paul II.

The Copernicus Monument stands outside the Neoclassical Collegium Phisicum at Ul.Golebra. On its facade is a plaque commemorating the first liquefaction of oxygen, hydrogen, and nitrogen by Karol Olszewski and Walery Wroblewski in 1882.

Karol Olszewski was my great grandfather's uncle.

Karol was born in Broniszow near Tarnow on Jan 29, 1846. In 1886, he entered the University of Krakow, as an assistant to the chemistry professor Czyrnianski. He succeeded in liquefying and solidifying carbon dioxide. He went to Heidelberg in 1872 where he studied uder Bunsen, Kirchoff and Blum. He received his degree "Insigni Cum Laude ". He returned to Krakow and met with Wroblewski, a newly appointed professor in physics. Karol's redesign of existing equipment allowed them to liquefy oxygen. April 9, 1883 a report was sent to the Academy of Science in Paris and is recognized as the date of the liquefaction of oxygen. Shortly after, the headstrong scientists parted company.

Karol's published works with Zygmunt Wroblewski:

"Sur la liquefaction de l'oxygene et de l'azote, et sur la solidification du sulfure de carbone et de l'alcool", Paris Acad. Sci. Comput. Rend., 96, 1883, pp. 1140-1142, 1225-1226; Carl (Exuer), Repertorium, 19, 1883, pp.494-495, 496; Chemical News, 47, 1883, p. 193 [first part only]; Journ. Prakt. Chem., 28, 1883, pp. 57-59 [first part only]; Wien, Anzeiger, 20, 1883, pp. 74-75 [first part only].
"Ueber die Verflussigung des Sauerstoffs, Stickstoffs und Kohlenoxyds", Annal. Phys. Chem., 20, 1883, pp. 243-257; Wien Anzeiger, 20, 1883, pp. 91-92 [part only].
Karol's published works:

"Essais de liquefaction de l'hydrogene", Paris, Ac. Sci. C. R., 98, 1884, 365-366.
"Nouveaux essais de liquefaction de l'hydrogene. Solidification et pression critique de l'azote", Paris, Ac. Sci. C. R., 98, 1884, 913-915.
"Temperature et pression critique de l'azote. Temperatures d'ebullition de l'azote et de l'ethylene sous defaibles pressions.", Paris, Ac. Sci. C. R., 99, 1884, 133-136.
"Temperature et pression critique de l'air. Relation entre la temperature de l'air et la pression de l'evaporation.", Paris, Ac. Sci. C. R., 99, 1884, 184-186.
"Relation entre les temperatures et les pressions du proxtoxyde de carbone liquide." Paris, Ac. Sci. C. R., 99, 1884, 706-707.
"Bestimmung der Dichte und des Ausdehnungscoeffcienten des flussigen Sauerstoffes.", Wien. Anz., 21, 1884, 72-74; Mhefte. Chem., 1884, 124-126.
"Bestimmung der Erstarrungstemperatur einiger Gase und Flussigkeiten.", Wien. Anz., 21, 1884, 74-75; Mhefte. Chem., 1884, 127-128.
"Temperature de solidification de l'azote et du protoxyde de carbone; relation entre la temperature et la pression de l'oxygene liquide.", Paris, Ac. Sci. C. R., 100, 1885, 350-352.
"Liquefaction et solidification du formene et du deutoxyde d'azote", Paris, Ac. Sci. C. R., 100, 1885, 940-943.
"Sur la production des plus basses temperatures", Paris, Ac. Sci. C. R., 101, 1885, 238-240.
"Ueber den Gebrauch des siedenden Saurstoffs, Stickstoffs, Kohlenoxyds, sowie der atmospharischen Luft als Kaltemittel. (Zur Wahrung der Prioritat.)", Wien., Anz., 22, 1885, 129-130; Mhefte. Chem., 1885, 493-494.
"Oznaczenie gestosci skroplonego gazu bagiennego", [Determination of the density of methane], Krakow, Ak. (Mat.-Przyrod.) Rozpr., 14, 1886, 181-196.
"Oznaczenie gestosci ciektego tlenu i azotu", [Determination of the density of liquid oxygen and nitrogen], Krakow, Ak. (Mat.-Przyrod.) Rozpr., 14, 1886, 197-199.
"Porownanie termometrow gazowych w. niskich temperaturach",[Comparison of gas thermometers at low temperatures],Krakow, Ak. (Mat.-Przyrod.) Rozpr., 14, 1886, 283-288; Fortschr. Phys., 1886 (Abth. 2), 278.
"Erstarrung des Fluorwasserstoffs und des Phosphorwasserstoffs, Verflussigung und Erstarrung des Antimonwasserstoffs", [1886] Wien., Ak. Sber., 94, 1887 (Abth. 2), 209-212; Mhefte. Chem., 1886, 371-374.
"Ueber die Ditchte des flussigen Methans, sowie des verflussigten Sauerstoffs und Stickstoffs", Ann. Phys. Chem., 31, 1887, 58-74.
"Zestalenie fosforku wodu i fluorku wodu jako tez oznaczenie ich punktow marzniecia",[Solidification of hydrogen phosphide and hydrofluoric acid as also determination of their freezing points], Krakow, Ak., (Mat.-Przyrod.) Rozpr., 15, 1887, 44-47.
"Skroplenie i zestalenie antymonku wodu",[Liquefaction and solidification of hydrogen antimonide], Krakow, Ak., (Mat.-Przyrod.) Rozpr., 15, 1887, 211-214.
"Oznaczenie punktu wrzenia czystego ozonu i punktu marzniecia etylenu", [Determination of the boiling point of pure ozone and of the freezing point of ethylene], Krakow, Ak., (Mat.-Przyrod.) Rozpr., 16, 1887, 221-225; Wien, Ak. Sber., 95, 1887 (Abth. 2), 253-256; Mhefte. Chem., 1887, 69-72.
"Widmo absorbcyjne ciektego tlenu i ciektego powietrza",[Absorption spectrum of liquid oxygen and of liquid air],Krakow, Ak., (Mat.-Przyrod.) Rozpr., 16, 1887, 226-231; Wien, Ak. Sber., 95, 1887 (Abth. 2), 257-261; Mhefte. Chem., 1887, 73-77.
"Przyrzad do skraplania gazow i badania ich widma",[Appareil pour liquefier et solidifier les gaz appeles permanents et pour etudier leur spectre d'absorption], Cracovie Ac. Sci. Bull., 1889, No. 1, xxviii.
"O zachowaniu sie etanu i propanu w nizkiej temperaturze i pod cisnieniem",[Sur l'ethane et la propane liquides], [1889], Krakow, Ak., (Mat.-Przyrod.) Rozpr., 20, 1890, 12-17; Cracovie Ac. Sci. Bull., 1889, No. 1, xxvii - xxviii.
"O przelewaniu ciektego tlenu",[Transvasetment de l'oxygen liquide], Cracovie Ac. Sci. Bull., 1890, 176-178.
"Zachowanie sie selenowodoru w niskiej temperaturze i pod cisnnieniem",[Sur les proprietes physiques de l'acide selenhydrique soumisa une basse temperature et a la pression], Krakow, Ak., (Mat.-Przyrod.) Rozpr., 20, 1890, 282-286; Cracovie Ac. Sci. Bull., 1890, 57-61.
"O widmie absorbcyjnem i o barwie ciektego tlenu",[Ueber das Absorptionsspectrum und uber die Farbe des flussigen Sauerstoffes], Cracovie Ac. Sci. Bull., 1891, 44-46.
"O cisnieniu krytycznem wodoru",[Ueber den kritischen Druck des Wasserstoffs],Krakow, Ak., (Mat.-Przyrod.) Rozpr., 3, 1891, 385-389; Cracovie Ac. Sci. Bull., 1891, 192.
"Zur Berichtigung",[Siehe Meyer: Die niederen Paraffine Aethan und Propan], Berlin Chem. Ges. Ber., 27, 1894, 3305-3306.
"Oznaczenie temperatury krytycznej i temperatury wrzenia wodoru", [Determination of the critical and the boiling temperature of hydrogen], Krakow, Ak., (Mat.-Przyrod.) Rozpr., 9, 1895, 404-412; Phil. Mag., 40, 1895, 202-210.
"On the liquefaction of gases", Phil. Mag., 39, 1895, 188-212.
"The liquefaction and solidification of argon",[1895],Phil. Trans. (A), 186, 1896, 253-257.
"Proba skroplenia helu (helium)",[Ein Versuch, das Helium zu verflussigen], [1896], Krakow, Ak., (Mat.-Przyrod.) Rozpr., 11, 1897, 262-269; Cracovie Ac. Sci. Bull., 1896, 297-307.
Karol's published works with K. Trochanowski:

"Chemiczny rozbior wod studziennych miasta Krakowa", [Chemical analysis of the well waters of Cracow], Krakow Kom. Fizyogr. Spraw., 23, 1889 (Cz. 2), 56-97.
Karol's published works with August Wiktor Witkowski:

"O wtasnosciach optycznych ciektego tlenu", [Proprietes optiques de l'oxygene liquide],[1892], Krakow, Ak., (Mat.-Przyrod.) Rozpr., 6, 1893, 127-130; Cracovie Ac. Sci. Bull., 1892, 340-343.
"O rozszczepieniu swiatta w tlenie ciektym",[Sur la dispersion de la lumiere dans l'oxygen liquide], Cracovie Ac. Sci. Bull., 1894, 245-246.
See also:

Estreicher, T. " Zygmunt Wroblewski and Karol Olszewski", in Great Men and Women of Poland, edited by S.D. Mizwa. New York : Macmillan Company, 1942, pages 267-276.
Olszewski, Karol (1846-1915)
chemik, fizyk, kriogenik, współautor metody skroplenia powietrza
Biografia:
Urodził się 29 stycznia 1846 roku koło Tarnowa. Uczył się w szkole podstawowej i gimnazjum w Nowym Sączu, jednak w 1863 roku opuścił szkołę i próbował dołączyć do walczących w Powstaniu Styczniowym. Został aresztowany i osadzony w więzieniu w Krakowie. W roku 1866 rozpoczął studia chemiczne na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie. Po ich ukończeniu uzyskał stypendium rządowe i wyjechał do Heidelbergu w celu kontynuacji nauki. W 1872 roku otrzymał dyplom filozofii i magistra sztuk wyzwolonych. Habilitował się w Krakowie. W 1888 powierzono mu tymczasowe kierownictwo Katedry Chemii na Uniwersytecie w Krakowie, zaś w 1891 – kierownictwo nowo powstałego Pierwszego Zakładu Chemicznego. W 1908 roku otrzymał tytuł Radcy Dworu. Zmarł 25 marca 1915 roku w Krakowie.

Opis pracy naukowej:
Karol Olszewski rozpoczął w 1883 wraz z Zygmuntem Wróblewskim prace nad skropleniem składników powietrza. Podczas owocnej współpracy uczonych najczęściej Wróblewski inicjował badania, natomiast Olszewski miał wiele pomysłów, które umożliwiały rozwiązanie technicznej strony zagadnienia. Opierając się na wynikach badań swoich poprzedników, Faradaya, Cailleteta, Picteta, jednak stosując własne rozwiązania i przyrządy, doprowadzili do stworzenia odpowiednich warunków zewnętrznych. Tlen skroplono jako pierwszy, w temperaturze –130°C i przy ciśnieniu nieco większym niż 20 atmosfer. Skroplenie azotu i tlenku węgla było o wiele bardziej uciążliwe, bo należało uzyskać znacznie niższą temperaturę. Jako pierwsi na świecie przeprowadzili skroplenie składników powietrza w stanie statycznym, istniejące kilka minut (nie dynamicznym, w postaci przejściowej mgiełki), określając ich kolor i temperaturę; wyznaczyli ciężar właściwy skroplonego tlenu. Niedługo po skropleniu powietrza współpraca między Wróblewskim, a Olszewskim przestała się układać. Jednakże od czasu ich osiągnięcia tlen i azot otrzymuje się na skalę przemysłową w wyniku destylacji skroplonego powietrza. W laboratorium Olszewskiego uzyskano „biegun zimna”, najniższą temperaturę –225oC. Olszewski otrzymał ciekły wodór w stanie dynamicznym i podał warunki temperatury i ciśnienia, w których można go otrzymać w stanie statycznym. Jako pierwszy zestalił chlor, chlorowodór, arsenowodór. Udoskonalił przyrząd do ochładzania gazów. Skonstruował oryginalny i wówczas najlepszy, stosowany na całym świecie, aparat do ochładzania gazów. Skroplił i zestalił argon; skonstruował nowoczesne skraplacze wodorowe. Olszewski przeprowadził ponadto analizę chemiczną około stu źródeł i ujęć wodnych w Krakowie i na Podkarpaciu. Był autorem ponad stu prac z zakresu kriogeniki (techniki wytwarzania i utrzymywania bardzo niskich temperatur) i wielu prac z innych dziedzin nauki, głównie z chemii analitycznej. W 1933 roku w Krakowie powstało Muzeum, które swoją działalność rozpoczęło od wystawy skraplarek Olszewskiego.

Cytat:
”...Dr Wróblewski i dr Olszewski, profesorowie Uniwersytetu Jagiellońskiego, dokonali dnia 4-tego znakomitego odkrycia: skroplenia tlenu. Z tem łączy się i drugie odkrycie, tlen bowiem został skroplony przez wywołanie takiego stopnia zimna, jakiego nie osiągnięto jeszcze dotąd... Akademia francuska przesłała uczonym gratulacyjny telegram...” „...9 kwietnia 1883 roku data pamiętna – oni widzieli tlen łączący się w bezbarwne kropelki w dolnej części zagiętej rury. Ileż znoju, ileż trudności przezwyciężonych w tych kilku kroplach płynu! Ale również jaki entuzjazm u pierwszych eksperymentatorów, którym w końcu dane było widzieć ciecz, którą pragnęliśmy przemienić w płyn spokojny, przeźroczysty, równie podobny do wody, jak dwie krople między sobą...”

Maria Sklodowska Curie / Maria Skłodowska Curie (1867-1934)

Maria (Marie Fr.) Sklodowska-Curie (born in Warsaw, Poland, on November 7, 1867) was one of the first woman scientists to win worldwide fame, and indeed, one of the great scientists of this century. She had degrees in mathematics and physics. Winner of two Nobel Prizes, for Physics in 1903 and for Chemistry in 1911, she performed pioneering studies with radium and polonium and contributed profoundly to the understanding of radioactivity.
Perhaps the most famous of all women scientists, Maria Sklodowska-Curie is notable for her many firsts:
She was the first to use the term radioactivity for this phenomenon.
She was the first woman in Europe to receive her doctorate of science.
In 1903, she became the first woman to win a Nobel Prize for Physics. The award, jointly awarded to Curie, her husband Pierre, and Henri Becquerel, was for the discovery of radioactivity.
She was also the first female lecturer, professor and head of Laboratory at the Sorbonne University in Paris (1906).
In 1911, she won an unprecedented second Nobel Prize (this time in chemistry) for her discovery and isolation of pure radium and radium components. She was the first person ever to receive two Nobel Prizes.
She was the first mother-Nobel Prize Laureate of daughter-Nobel Prize Laureate. Her oldest daughter Irene Joliot-Curie also won a Nobel Prize for Chemistry (1935).
She is the first woman which has been laid to rest under the famous dome of the Pantheon in Paris for her own merits.
She received 15 gold medals, 19 degrees, and other honors. A truly remarkable figure
in the history of science !

Maria Sklodowska-Curie
became the first Pole
to receive a Nobel Prize.



--------------------------------------------------------------------------------

Maria Sklodowska was born as the fifth and youngest child of Bronislawa Boguska, a pianist, singer, and teacher, and Wladyslaw Sklodowski, a professor of mathematics and physics. When she was little and living in Poland, her nickname was Manya. From childhood she was remarkable for her prodigious memory, and at the age of 16 she won a gold medal on completion of her secondary education at the Russian lycée. Because her father, a teacher of mathematics and physics, lost his savings through bad investment, she had to take work as a teacher and, at the same time, took part clandestinely in the nationalist "free university," reading in Polish to women workers. At the age of 18 she took a post as governess, where she suffered an unhappy love affair. From her earnings she was able to finance her sister Bronia's medical studies in Paris, on the understanding that Bronia would in turn later help her to get an education.

In 1891 Maria Sklodowska went to Paris and began to follow the lectures of Paul Appel, Gabriel Lippmann, and Edmond Bouty at the Sorbonne. There she met physicists who were already well known--Jean Perrin, Charles Maurain, and Aimé Cotton. Sklodowska worked far into the night in her students'-quarter garret and virtually lived on bread and butter and tea. She came first in the licence of physical sciences in 1893. She began to work in Lippmann's research laboratory and in 1894 was placed second in the licence of mathematical sciences. It was in the spring of this year that she met Pierre Curie.

Maria Sklodowska is daughter of a Polish freethinker but reared by a Catholic mother. She abandoned the Church before she was 20 and her marriage with Pierre Curie was a purely civil ceremony because she says in her memoir of him, Pierre belonged to no religion and I did not practice any.

Their marriage (July 25, 1895) marked the start of a partnership that was soon to achieve results of world significance, in particular the discovery of polonium (so called by Maria in honour of Poland) in the summer of 1898, and that of radium a few months later. Following Henri Becquerel's discovery (1896) of a new phenomenon (which she later called "radioactivity"), Maria Curie, looking for a subject for a thesis, decided to find out if the property discovered in uranium was to be found in other matter. She discovered that this was true for thorium at the same time as G.C. Schmidt did.

Turning to minerals, her attention was drawn to pitchblende, a mineral whose activity, superior to that of pure uranium, could only be explained by the presence in the ore of small quantities of an unknown substance of very high activity. Pierre Curie then joined her in the work that she had undertaken to resolve this problem and that led to the discovery of the new elements, polonium and radium. While Pierre Curie devoted himself chiefly to the physical study of the new radiations, Maria Curie struggled to obtain pure radium in the metallic state--achieved with the help of the chemist A. Debierne, one of Pierre Curie's pupils. On the results of this research Maria Curie received her doctorate of science in June 1903 and, with Pierre, was awarded the Davy Medal of the Royal Society. Also in 1903 they shared with Becquerel the Nobel Prize for Physics for the discovery of radioactivity.

The birth of her two daughters, Irene and Eve, in 1897 and 1904 did not interrupt Maria's intensive scientific work. She was appointed lecturer in physics at the École Normale Supérieure for girls in Sévres (1900) and introduced there a method of teaching based on experimental demonstrations. In December 1904 she was appointed chief assistant in the laboratory directed by Pierre Curie.

The sudden death of Pierre Curie (April 19, 1906) was a bitter blow to Maria Curie, but it was also a decisive turning point in her career: henceforth she was to devote all her energy to completing alone the scientific work that they had undertaken. On May 13, 1906, she was appointed to the professorship that had been left vacant on her husband's death; she was the first woman to teach in the Sorbonne. In 1908 she became titular professor, and in 1910 her fundamental treatise on radioactivity was published. In 1911 she was awarded the Nobel Prize for Chemistry, for the isolation of pure radium. In 1914 she saw the completion of the building of the laboratories of the Radium Institute (Institut du Radium) at the University of Paris.

Throughout World War I, Maria Curie, with the help of her daughter Irène, devoted herself to the development of the use of X-radiography. In 1918 the Radium Institute, the staff of which Irène had joined, began to operate in earnest, and it was to become a universal centre for nuclear physics and chemistry. Maria Curie, now at the highest point of her fame, and, from 1922, a member of the Academy of Medicine, devoted her researches to the study of the chemistry of radioactive substances and the medical applications of these substances.

In 1921, accompanied by her two daughters, Maria Curie made a triumphant journey to the United States, where President Warren G. Harding presented her with a gram of radium bought as the result of a collection among American women. She gave lectures, especially in Belgium, Brazil, Spain, and Czechoslovakia. She was made a member of the International Commission on Intellectual Co-operation by the Council of the League of Nations. In addition, she had the satisfaction of seeing the Curie Foundation in Paris develop and the inauguration in 1932 in Warsaw of the Radium Institute, of which her sister Bronia became director.

On July 4, 1934, near Sallanches (France), Maria Sklodowska-Curie died of leukaemia, which has a number of standard consequences, one of which can be aplastic anaemia caused by her exposure to the radium that made her famous.

Recognizing Maria Sklodowska-Curie with perhaps its highest posthumous honor in 1995, the French Government transferred her ashes, together with those of Pierre, to the Panthéon in Paris, making her the only woman (she is the first woman, again) to be recognized in this way for her own achievements.


One of Maria Sklodowska-Curie's outstanding achievements was to have understood the need to accumulate intense radioactive sources, not only for the treatment of illness but also to maintain an abundant supply for research in nuclear physics; the resultant stockpile was an unrivaled instrument until the appearance after 1930 of particle accelerators. The existence in Paris at the Radium Institute of a stock of 1.5 grams of radium in which, over a period of several years, radium D and polonium had accumulated, made a decisive contribution to the success of the experiments undertaken in the years around 1930 and in particular of those performed by Irene Curie in conjunction with Frederic Joliot, whom she had married in 1926. This work prepared the way for the discovery of the neutron by Sir James Chadwick and above all the discovery in 1934 by Irene and Frederic Joliot-Curie of artificial radioactivity. A few months after this discovery Maria Curie died as a result of leukemia caused by the action of radiation. Her contribution to physics had been immense, not only in her own work, the importance of which had been demonstrated by the award to her of two Nobel Prizes, but because of her influence on subsequent generations of nuclear physicists and chemists.
Maria Salomea urodziła się w Warszawie 7 listopada 1867 r. Była najmłodsza z pięciorga dzieci Bronisławy z domu Boguskiej i Władysława Skłodowskich. Jej ojciec pochodził z podupadłej rodziny szlacheckiej, był nauczycielem fizyki, a matka przełożoną pensji. Rodzina Marii, a zwłaszcza matka była głęboko wierzącą i praktykującą katoliczką. Bronisława Skłodowska chorowała na gruźlicę i z tego powodu wystrzegała się kontaktów fizycznych ze swoimi dziećmi. Maria wychowana w ten sposób była bardzo powściągliwa w okazywaniu uczuć swoim córkom. W 1876 r. Bronisława zmarła, dziewięcioletnia Maria popadła wówczas w głęboką depresję, zniechęciła się także do religii, w wyniku czego do końca życia pozostała ateistką.
W 1877 r. Maria rozpoczęła naukę w gimnazjum, które ukończyła w 1882 r. W czasie kiedy Maria zdobywała wykształcenie, Polska była pod zaborami. Maria musiała znosić w gimnazjum rozmaite szykany i mimo znakomitych wyników w nauce ( w wieku 15 lat zdobyła złoty medal ), odmówiono jej wstępu na wyższą uczelnię. Kontynuowała naukę w Warszawie na Uniwersytecie Latającym. Wspólnie ze swoją siostrą Bronią postanowiły dokończyć studia w Paryżu. Aby zdobyć na ten cel środki finansowe Maria w 1886 r. podejmuje pracę jako guwernantka. W 1890 r. Maria poprzez swego kuzyna J. J. Boguskiego, kierownika Pracowni Fizycznej, uzyskuje dostęp do laboratorium Muzeum Przemysłu i Rolnictwa. Rok później spełnia się wielkie marzenie Marii - wyjeżdża do Paryża. Zdaje z doskonałymi wynikami egzaminy wstępne i zostaje przyjęta na Uniwersytet Paryski. W 1893 r. za bardzo dobre oceny uzyskała stypendium naukowe oraz magnaceum laude z fizyki, a rok później z matematyki. Była pierwszą kobietą, która zdobyła na Sorbonie stopień naukowy z fizyki.
Początkowo Maria zamierzała wrócić do Polski w nadziei, że może uda jej się przyczynić do poprawy sytuacji w ojczyźnie. Jednak krótki pobyt w domu w 1894 r. uświadomił jej nierealność tych zamierzeń. Postanowiła pozostać we Francji, gdzie właśnie poznała Pierre`a Curie, młodego naukowca, kierownika laboratorium. Znajomość ta przerodziła się w miłość i 26 lipca 1895 r. wzięli ślub cywilny, nie wymienili nawet obrączek, a miesiąc miodowy spędzili zwiedzając Francję na rowerach.
Pierre Curie urodzony w 1859 r., był osiem lat starszy od Marii. Żona pisała o nim: "Nie można było się z nim kłócić, ponieważ nigdy się nie złościł".. Po ślubie zamieszkali przy Rue de la Claciere w Paryżu, w skromnie wyposażonym mieszkaniu, ponieważ Maria zajęta pracą nie miała ochoty zajmować się domem. 12 września 1897 r. Maria urodziła córkę Irenę.
Odkrycie promieni X i badania tajemniczych własności uranu, radykalnie wpłynęły na kierunek rozwoju fizyki, a także na życie Marii Curie. Na początku 1897 r. postanowiła w pracy doktorskiej zająć się promieniami Becquerela. Prowadziła pomiary, a ponadto badała najrozmaitsze minerały, między innymi blendę smolistą wydobywaną od stu lat w rejonie Jachymowa, wówczas w Niemczech. Okazało się, że blenda smolista wykazuje znacznie większą aktywność niż uran Becquerela. Wszystko to stało się jeszcze bardziej zagadkowe, gdy Maria stwierdziła, że pierwiastek tor jest również promieniotwórczy.
W kwietniu 1898 r. opublikowała doniesienie o wynikach badań. W tym samym roku prof. G. Lippmann zaproponował Marii napisanie pracy naukowej " Własności magnetyczne zahartowanej stali". Kiedy Maria wraz z mężem odkryła nawy pierwiastek postanowiła nazwać go polonem na cześć Polski, która wówczas była pod zaborami. Wydawało się, że promienie Becquerela stanowią część zjawiska o dużym zasięgu. Małżonkowie zaproponowali by zjawisko to nazwać promieniotwórczością. Wysiłki podejmowane przez Marię i Pierre`a w celu wyodrębnienia radu - nowego pierwiastka znajdującego się w blendzie smolistej stały się legendarne. Były też dowodem uporu i poświęcenia Marii. Pracując dzień i noc w dziurawej szopie, napotykali na "niesłychane trudności z powodu zupełnie nieodpowiednich warunków - pisała później Maria - braku odpowiedniego miejsca do pracy, braku pieniędzy i pracowników". Mimo ciężkiej harówki "ciągle rozmawialiśmy o naszej pracy, bieżącej i przyszłej. Gdy marzyliśmy, kubek gorącej herbaty, wypity przy piecu, poprawiał nam humory. Żyliśmy całkowicie pogrążeni w pracy, jak we śnie".
W 1899 r. Maria wraz z mężem przyjeżdża do Polski do Zakopanego. Tutaj jej siostra Bronisława Dłuska buduje sanatorium dla chorych na płuca. W Zakopanym spotyka się cała rodzina. W 1900 r. na Międzynarodowym Kongresie Fizyki Pierre i Maria Curie przedstawili sprawozdanie, w którym opisali swoje badania. Kończyło się ono ważnym pytaniem: "Co jest źródłem energii promieni Becquerela? Czy pochodzi ona z ciał promieniotwórczych, czy też z ich otoczenia?" Uran spontanicznie emitował energię, nawet gdy był w próżni. Wydawało się zatem, że źródłem energii są jakieś procesy zachodzące wewnątrz atomów, a nie reakcje chemiczne. Wniosek ten, wysunięty przez Marię Curie, miał doniosłe znaczenie i właśnie to spostrzeżenie zaskarbiło jej uznanie naukowców. Na podstawie tej uderzającej hipotezy z nastaniem XX w. została ujawniona tajemnica budowy atomu.
W październiku 1900 r. Maria rozpoczęła pracę w Wyższej Szkole Normalnej w Serwes jako pierwsza kobieta-profesor. Pracowała w szkole, w której kształcą się nauczycielki żeńskich szkół licealnych do 1905 r. W 1902 r. zmarł ojciec Marii.W tym samym roku Maria ustala własności radu.
W 1903 r. małżonkowie Curie oraz H. Becquerel otrzymali za swą pracę Nagrodę Nobla. Początkowo do nagrody zgłoszony został tylko Pierre, jednak doceniał on wielkie zasługi swojej żony, podjął więc usilne starania o włączenie do nagrody Marii. Z dnia na dzień małżonkowie stali się sławni. 6 grudnia 1903 r. Maria urodziła córkę Ewę. !9 kwietnia 1906 r. na moście Pont Neuf w Paryżu Pierre został potrącony przez rozszalałego konia, a gdy upadł koła pędzącego wozu roztrzaskały mu czaszkę. Zrozpaczona Maria przyjęła stanowisko męża na Sorbonie i została pierwszą kobietą-profesorem na tym uniwersytecie. Pierwszy wykład, wygłoszony po południu, po odwiedzeniu grobu Pierre'a, był dla niej ciężkim przeżyciem. W 1910 r. Maria otrzymuje metaliczny rad. Polonu niestety nie udało jej się wyodrębnić osobiście. Pierwiastek ten w czystej postaci wyodrębniono w jej laboratorium i dokonano na nim szeregu eksperymentów. 29 października 1911 r. Maria uczestniczy w I Kongresie Solvajowskim w Brukseli. W tym samym roku prasa codzienna oskarżyła Marię o romans z Paulem Langevinem, naukowcem zatrudnionym w laboratorium państwa Curie. Podzielał on większość politycznych i społecznych przekonań małżonków. Skandal, jaki wybuchł, był przejawem nietolerancji i splótł się typowymi zarzutami wysuwanymi przez reakcyjną część społeczeństwa; ujawnił się także wrogi stosunek do nauki ogólnie.
Wkrótce potem Maria Skłodowska Curie otrzymała po raz drugi Nagrodę Nobla, tym razem w dziedzinie chemii za odkrycie nowych pierwiastków i otrzymanie radu w stanie czystym. 6 maja 1912 r. Maria spotyka się z Delegatami Towarzystwa Naukowego Warszawskiego, którym przewodniczy H. Sienkiewicz. Delegaci namawiali Marię do powrotu do Polski. Propozycja była dla Marii kusząca, jednak uczona nie mogła zdecydować się na opuszczenie Paryża z powodu złego stanu zdrowia, który rodził wątpliwość czy będzie mogła pracować naukowo, a tym bardziej czy zdoła zorganizować pracownię radiologiczną w ojczyźnie Maria poczuwała się także do zorganizowania budującego się właśnie w Paryżu Instytutu Radowego im. Pierre`a Curie. Tłumacząc powody Maria odmówiła przyjazdu do kraju. Nie oznaczało to jednak braku chęci pomocy. Wręcz przeciwnie 16 maja na adres Towarzystwa Maria przesłała kosztorys urządzenia pracowni. Postanowiono 1 sierpnia 1913 r. otworzyć Pracownię Radiologiczną w Polsce, a Marię mianować jej kierownikiem. Wybuch wojny w 1914 r. przerwał łączność Marii z pracownią w Warszawie. W tym okresie Maria zajmuje się organizacją wojskowego lecznictwa radiologicznego.
W 1919 r. Maria rozpoczyna pracę w Instytucie Radowym w Paryżu. Rok później odwiedza ją dziennikarka amerykańska Missy Maloney. Organizuje ona pobyt uczonej w USA. 28 maja 1921 r. Maria wraz z córkami po raz pierwszy wyjeżdża do USA. Spotyka się tam z prezydentem Hardingiem Warrenem Camalielem, który wręcz Skłodowskiej złoty kluczyk do szkatułki, w której jest niezwykle cenny 1 gram radu. Podczas wizyty w Stanach Zjednoczonych uczona spotkała się z bardzo życzliwym przyjęciem.
W 1922 r. Maria bierze udział w pracach Międzynarodowej Komisji Współpracy Intelektualnej w Genewie. Rada Ligi Narodów mianuje Marię członkiem tej komisji (później zostaje jej wiceprzewodnicząca). Rok później Parlament Francuski przyznaje Marii dożywotnią pensję. W 1925 r. Maria bierze udział w uroczystości poświęcenia kamienia węgielnego pod instytut Radowy w Warszawie. Spotkała się tam z prezydentem S. Wojciechowskim oraz polskimi fizykami i chemikami. W październiku 1929 r. Maria po raz drugi wyjeżdża do USA. Jest gościem prezydenta Hoove Clarka. Ameryka darowuje Marii drugi gram radu. 4 lipca 1934 r. wskutek anemii złośliwej wywołanej napromieniowaniem Maria Skłodowska Curie umiera. Pochowana została obok męża na cmentarzu w Sceaux.
W 1935 r. ze składek całego społeczeństwa powstał w Warszawie Instytut Radowy, któremu Maria wcześniej podarowała 1 gram radu wart 80000 dolarów. Starsza córka Marii Irena pracując wraz z mężem F. Joliot odkryła sztuczną promieniotwórczość , za co w 1935 r. otrzymali Nagrodę Nobla. Młodsza Ewa została pisarką, biografia napisana przez Ewę jest podstawowym źródłem informacji o życiu Marii Skłodowskiej Curie. Gdy małżonkowie Curie rozpoczynali badania, nie uświadamiano sobie jeszcze niebezpieczeństwa, jakie niesie promieniowanie. Oszołomieni nowymi, odkrytymi przez siebie pierwiastkami, nie zachowywali ostrożności. Pierre nosił w kieszeni probówkę z roztworem związków radu, skutkiem czego cierpiał z powodu poparzeń, które, jak zauważył, goiły się bardzo powoli. Maria trzymała obok łóżka jarzące się substancje promieniotwórcze. Już przed śmiercią Pierre'a u obojga wystąpiły oznaki choroby popromiennej, a w późniejszym okresie życia Maria miała najrozmaitsze problemy ze zdrowiem, które usiłowała utrzymywać w tajemnicy. Jeszcze dziś jej notesy laboratoryjne wykazują dużą radioaktywność.
Maria Curie-Skłodowska (1867-1834)


wybitna fizyczka i chemiczka polska, żyjąca i pracująca we Francji, pierwsza kobieta będąca profesorem Sorbony, współtwórczyni nauk o promieniotwórczości, autorka pionierskich prac z fizyki i chemii jądrowej, jedyna osoba która otrzymała dwa razy nagrodę Nobla i jednoczesnie matka innej noblistki Ireny Joliot-Curie (lauratka z 1935 roku), jedyna kobieta pochowana we francuskim Panteonie. Najprawdopodobniej najsłynniejsza kobieta naukwiec na świecie.

Urodziła się w Warszawie, jako ostatnie, piąte dziecko w rodzinie, ojciec Władysław wykładał matematyke i fizykę w gimnazjum, matka Bronisława Boguska była przełożoną szkoły żeńskiej. W domu w którym mieszkali, przy ulicy Freta na Nowym Mieście, znajduje się Muzeum.

Mania od dzieciństwa wyróżniała się niezwykłą pamięcią, kształciła się początkowo na pensji prywatnej, a następnie w gimnazjum rządowym w Warszawie, które ukończyła w roku 1883 z wyróżnieniem, dostała złoty medal. Kiedy rodzina znalazła się w tarpatach finansowych, na skutek nietrafnych inwestycji ojca, podjęła pracę jako nauczycielka. W latach 1884-85 studiowała na nielegalnym Uniwersytecie Latającym, przygotowując się do podjęcia studiów. W wieku 18 lat przyjeła posadę guwernantki na wsi pod Płockiem, aby swymi zarobkami przyczynić się do opłacenia studiów medycznych swej siostry Bronisławy w Paryżu. W roku 1890 uzyskała dostęp do Laboratorium Muzeum Przemysłu i Rolnictwa, gdzie kierownikiem pracowni fizycznej był jej kuzyn Józef Boguski, tam opanowała podstawy analizy chemicznej i zetknęła się z pracą naukowo-badawczą. Rok pózniej wyjechała na studia do Paryża i dostała się na Sorbone.

Mieszkała w Łacińskiej dzielnicy, na jednym z poddaszy, w bardzo skromnych warunkach, dzieki niezmordowanej pracy uzyskała Licencjat z fizyki licence ès sciences phisiques z pierwsza lokatą. W 1993 roku rozpoczęła pracę w laboratorium Lippmana. W nastepnym roku otrzymała Licencjat z matematyki licence ès sciences matematiques z druga lokatą.

W tym czasie poznała wybitnego naukowca, fizyka Pierre'a Curie (1859-1906) z którym połAczyło ją uczucie i wspólne zainteresowania, w 1895 roku wyszła za niego za mąż. Małżęństwo to zapoczątkowało współpracę naukową, która wkrótce miała nabrać światowego znaczenia. Dwa lata po ślubie w 1897 roku przyszła na świat ich pierwsza córka Irene. W 1898 roku Skłodowska wydała swoją samodzielną pracę: Własności magnetyczne zahartowanej stali.


W 1986 roku Henri Becquerel odkrył nowe zjawisko: promieniowanie wysyłane przez sole uranu, podobne do promieniowania rentgenowskiego. Ta niezwykle ciekawa właściwość przyciągnęła uwagę Marii, rozpoczęła sama pierwsze badania, prowadziła pomiary analizując najrozmaitsze minerały, między innymi blendę smolistą, która niespodziewanie wykazała znacznie silniejszą aktywność niż sole uranu Becquerela. Wszystko stało się jeszcze bardziej zagadkowe, gdy i w inny pierwiastku, w torze, zaobserwowała również właściwości promieniotwórcze.


Okazało się, że wyniki, do jakich mnie ta praca doprowadziła, odsłaniają
widoki tak ciekawe, że pan Curie, odstępując od swych robót, będących w
toku, przyłączył się do mnie i odtąd wspólnie nasze usiłowania
skierowaliśmy ku wydobyciu nowych ciał promieniotwórczych i ich
zbadaniu.

Tak wspominała początki wielkiego odkrycia Maria we wstępie do swej rozprawy doktorskiej Badanie ciał radioaktywnych. Małżonkowie Curie kontynuowali odtąd wspólnie pracę nad tym zagadnieniem. Podczas systematycznych badań minerałów zawierających uran i tor stwierdzili, że niektóre z nich wykazują większą promieniotwórczość niżby to wynikało z zawartości w nich tych pierwiastków. Wyrazili przypuszczenie, że minerały te zawierają w sobie inne, silniejsze pierwiastki od dotychczas znanych.

W 1898 r. Maria opublikowała doniesienie o dotychczasowych wynikach badań, a po odkryciu substancji, którą wraz z Pierre'em proponowali nazwać polonem (Po), zaproponowali też, by studiowane przez nich zjawisko nazwać promieniotwórczością.

Wysiłki przez nich podejmowane w celu wyodrębnienia radu (Ra), nowego, nieoczekiwanego pierwiastka znajdującego się w blendzie smolistej, stały się przedmiotem legendy naukowej. Były też dowodem uporu i poświęcenia Marii. Pracując dzień i noc w dziurawej szopie, napotykali na "niesłychane trudności z powodu zupełnie nieodpowiednich warunków, braku odpowiedniego miejsca do pracy, braku pieniędzy i pracowników".

W 1899 państwo Curie odwierdzili Polskę, spotykali się w Zakopanem z rodziną, siostra Marii, lekarka Bronisława Dłuska, budowała wtedy w Zakopanem sanatorium dla chorych na płuca.

W 1900 roku na Międzynarodowym Kongresie Fizyki Curie przedstawili sprawozdanie, w którym opisali swoje dotychczasowe badania. Kończyło się ono ważnym pytaniem: Co jest żródłem energii promieni Becquerela? Czy pochodzi ona z ciał promieniotwórczych, czy też z ich otoczenia?

Uran spontanicznie emitował energię, nawet gdy był badany w próżni. Wydawało się zatem, że źródłem energii są jakieś procesy zachodzące wewnątrz atomów, a nie reakcje chemiczne. Wniosek ten, wysunięty przez Marię , miał doniosłe znaczenie, i właśnie to spostrzeżenie zaskarbiło jej uznanie naukowców.

Od jesieni tego samego roku Maria pracowała w Wyższej Szkole Normalnej w Sevres, jako pierwsza profesor kobieta, uczyła przyszłe nauczycielki żeńskich szkół licealnych.

W 1903 otrzymała doktorat i jako pierwsza kobieta nagrodę Nobla z fizyki wraz z mężem i Becquerelem własnie za prace nad promieniotwórczością.

Od 1904 kierowała laboratorium przy katedrze fizyki prowadzonej przez męża na Sorbonie. W tym samym roku rodzina Curie powiekszyła się o jeszcze jedna córke Ewę. W 1906 roku Pierre, wracając z zebrania Stowarzyszenia Profesorów Wydziału Nauk, uległ tragicznemu wypadkowi, został stratowany przez wóz konny. Po jego smierci Maria objęła katedrę fizyki a w 1908 została profesorem tytularnym. W 1910 roku opublikowano jej podstawową pracę o promirniotwórczości, w tymże roku otrzymała ( z pomocą francuskiego chemika André-Luisa Debierne) metaliczny rad.

W 1911 roku uczestniczyła w I Kongresie Solvajowskim w Brukseli, gdzie spotkała najwybiteniejszych naukowców epoki, miedzy innymi Alberta Einsteina, M.K. Planc'a, Paula Langevin'a i Henry'ego Poincaré. Latem tego roku skrajnie prawicowe pisma, taki jak "L'Oeuvre", "Le Journal", "La Libre Parole", rozpętały na cały kraj i świat dziką nagonkę z powodu jej romansu ze swoim wspólpracownikiem, fizykiem Paulem Langevin (1872-1946), człowiekiem żonatym i dzieciatym. Doszło do tego, że poszczute przez prasę tłumy oblegały jej dom w Sceaux tak, że musiała uciec z miasta wraz z córeczkami. Prawie cała elita intelektualna Francji, Europy i USA stanęła w jej obronie.

W listopadzie przyznano jej - jako pierwszej w świecie - drugą nagrode Nobla , tym razem z chemi, za pracę nad własnościami chemicznymi i fizycznymi polonu i radu oraz za prace dotyczące metod wyodrębniania, oczyszczania i pomiaru aktywności pierwiastków promieniotwórczych.

W 1912 roku Delegaci Towarzystwa Naukowego Warszawskiego, pod przewodnictwem Henryka Sienkiewicza, namawiali bezskutecznie Marię do powrotu do Polski. Odmówiła nie tylko z powodów złego stanu zdrowia i obawy, że nie zdoła zorganizować nowej pracowni radiologicznej, ale także z powodu planów zwiazanych ze zorganizowania budującego się w Paryżu instytutu imienia jej męża. Udało jej sie tego dokonać w 1914 roku, założyła Instytut Radowy i pracowała w nim aż do śmierci.

W 1964 roku w Instytucie zostało otwarte Muzeum Curie dedykowane całej rodzinie: Mari, Pierre'owi, ich córce Irenie i zięciowi Fédéric'owi Joliot-Curie, czwórce wybitnych naukowców i pięciokrotnym noblistom.

Kiedy wybuchła I wojna światowa Maria wraz z córką Ireną zorganizowały wojskowe ruchome stacje służby rentgenologicznej, w których same brały aktywny udział i szkoliły do ich obsługi presonel. Po zakończeniu działań wojennych Maria napisała książkę na ten temat.

W nastepnych latach wytrwale kontynuowała badania naukowe dedykując się badaniom nad promieniotwórczością polonu, aktynu i izotopu toru, pracowała w Instytucie Radowym, jednocześnie dużo podróżowała, uczestniczyła w licznych konferencjach i zjazdach naukowych. W miedzyczasie, w 1918 roku, Irene uzyskała licencjat z fizyki i została jej asystentką.

W 1921 roku, dzięki amerykańskiej dziennikarce Marie Mattingley-Moloney, redaktorce pisma "The Delineator", wyjechała z córkami do USA, tam spotykała się z prezydentem Warrenem G. Hardingiem. Otrzymała wtedy w prezencie od amerykańskich kobiet gram radu zamknięty w szkatułce, do której złoty kluczyk wręczył jej prezydent Harding. W 1922 roku Maria pracowała na rzecz Międzynarodowej Komisji Współpracy Intelektualnej w Genewie, została też członkinią Akademii Medycyny.

Nigdy nie zpominała o Polsce, dzieki jej bezpośredniej pomocy w warszawskiej Pracowni Radiologicznej mogły rozwinąć się badania naukowe. W 1925 roku przybyła do kraju i wzięła udział w poświęceniu kamienia węgielnego pod Instytut Radowy w Warszawie. Spotkała się wtedy z prezydentem Stanisławem Wojciechowskim oraz wieloma polskimi fizykami i chemikami. Tego samego roku Irene obroniła pracę doktorską atytułowaną Badania nad promieniami alfa polonu.

W 1929 roku po raz kolejny Maria odwiedziła USA. Przez kilka dni mieszkała w Białym Domu. Pod opieką Owena D. Younga zwiedzła Uniwersytet św. Wawrzyńca i brała udział w jubileuszu Edisona.

Przyjechała znowu do Polski w 1932 roku na otwarcie Instytutu Radowego im. Marii Skłodowskiej-Curie w Warszawie, powstałego dzieki składkom całego społeczeństwa, pierwszą dyrektorką została jej siostra Bronisława Dłuska. Wzięła także udział w inauguracji szpitala należącego do Instytutu. W czasie tego pobytu ofiarowała 1 gram radu dla potrzeb leczniczych, a pieniądze na cenny dar o wartości około 80.000$ zebrała wśród kobiet z amerykańskiej Polonii w czasie pobytu w Ameryce w 1929 roku. Instytut do II wojny światowej prowadził zarówno działalność leczniczą jak i naukową.

W 1933 prowadziła ostatnie wykłady na Sorbonie. W 1934 roku zaczęły wyraźnie występować u niej objawy anemii złośliwej (białaczki). Zmarła 4 lipca 1934 roku w sanatorium Sancellemoz w Sabaudii na skutek choroby spowodowanej długoletnią pracą z substancjami promieniotwórczymi, była pierwszą ofiarą radioaktywności. Pochowano ją w Sceaux pod Paryżem, obok męża. W 1995 doczesne szczątki Piotra i Marii przeniesiono do paryskiego Panteonu (gdzie juz od dawna spoczywał Paul Langevin).

Wyrazem uznania świata dla osiągnięć wielkiej uczonej były liczne nagrody i odznaczenia, doktoraty honorowe wielu wyższych uczelni i członkostwa honorowe wielu towarzystw naukowych. Prace Marii Skłodowskiej-Curie stanowiły punkt wyjścia do zrozumienia budowy materii i odkrycia energii jądrowej.

W 1938 r. ukazała się drukiem we Francji opracowana przez Ewę Curie biografia jej matki, miała ona także kilkanaście wydań w Polsce.
bibliografi:

Władysław Kopaliński Encyklopedia "drugiej płci"
Nowa Encyklopedia Powszechna PWN

linki:

biografia, daty z życia Mari Skłodowskiej
Materiał zebrała i opracowała Ewa Skrzydlińska
Konferencja z okazji 100 rocznicy odkrycia radu i polonu
17-20 września 1998 Warszawa (Dziennik Internetowy PAP, "Rzeczpospolita")
Promieniotwórczość odkrywana na raty
Andrzej Kajetan Wróblewski "Życie i Wiedza" 4/1998
Rowerzyści Curie
Susan Quinn "Życie Marii Curie" (Pruszyński i S-ka)
Znalazł i zoceerował Szymon "Zbooy" Madej
Muzeum Marii Curie-Sklodowskiej
znaczek
Poczta Polska - znaczek poświęcony Marii Curie-Skłodowskiej
Polskie Towarzystwo Fizyczne
po polsku i po angielsku
Odnaleziono listy Marii Curie-Skłodowskiej
dr Józef Szerłomsk

strony w innych językach

Institut Curie
po francusku i po angielsku
Muzeum Curie
po francusk - "Musée et archives de l'Institut du radium, Pierre et Marie Curie, Frédéric et Irene Joliot-Curie"
Pierre & Marie Curie
po angielsku - Figures in Radiation History
Office of Radiation, Chemical & Biological Safety, Michigan State University
SCIENCE IN POLAND
po angielsku
Maria Curie-Skłodowska
po angielsku, w SCIENCE IN POLAND
Marie Curie and The Science of Radioactivity
po angielsku
Center of History of Physics
po angielsku - American Institute of Phisics
Marie and Pierre Curie and the Discovery of Polonium and Radium
po angielsku - Nobel Prize
Centenaire de la decouverte de la radioactivite
po francusku, po angielsku, po niemiecku i po hiszpańsku
MARIE CURIE AND THE NBS RADIUM STANDARDS
po angielsku
Contributions of 20th Century Women to Physics
po angielsku
Marie Curie
holenderska strona poświecona polskiej noblistce
Marie Curie - A Nobel Prize Pioneer at the Panthéon
po angielsku - ministere des Affaires étrangeres (France)
Marie Sklodowska Curie - Physicist
po angielsku - Lucid Interactive
Marie Curie
po angielsku, Maria Curie na znaczkach pocztowych - A Philatelic History of Radiology - Radiology Centennial, Inc
Marie Curie
po angielsku, A History of Women in Radiology - Radiology Centennial, Inc
L'Institut Curie et l'Histoire
po francusku
Marie Sklodowski Curie, 1867-1934
po angielsku - Suite101.com, Inc
Marie Sklodowska Curie
po angielsku - Woodrow Wilson Leadership Program in Chemistry